Bergen op Zoom blijft schimmig over contact met Philip Morris

Via een WOB-actie haalde Onderzoeksredactie Tabak vorig jaar 1362 documenten boven water over contacten tussen Bergen op Zoom en tabaksfabrikant Philips Morris. De gemeente beloofde grotere transparantie. Daar is weinig van terechtgekomen.

Toen Onderzoeksredactie Tabak in juli 2018 haar analyse van de 1362 documenten publiceerde, en de relatie tussen Bergen op Zoom en tabaksfabrikant Philip Morris ‘schimmig’ noemde, reageerde de gemeente woedend. Ze beschimpte de boodschapper en zinspeelde in BN de Stem op mogelijke juridische stappen. Enkele maanden later adviseerde een onafhankelijke bezwaarcommissie haar om toch maar wat meer openheid van zaken te geven. Volgens de commissie had de gemeente ingestemd met álle verzoeken van Philip Morris om bepaalde documenten niet openbaar te maken. Dat ging haar te ver. ‘Dat vertrouwelijkheid is afgesproken betekent niet dat de Wob daarmee opzij zou kunnen worden gezet’, oordeelde ze. In reactie hierop maakte de gemeente tien zoekgeraakte documenten en een aantal zwartgemaakte passages alsnog openbaar. Dat was zeventien (!) maanden nadat Onderzoeksredactie Tabak via de Wet openbaarheid bestuur (Wob) om de documenten had gevraagd.

Op 22 augustus 2018 schreef het college van B&W aan de gemeenteraad dat het maatregelen overwoog om ‘op korte termijn’ te gaan voldoen aan de richtlijnen van het ministerie van VWS over de omgang van overheden met de tabaksindustrie. Die richtlijnen, die toen al drie jaar oud waren, houden in dat de overheden dergelijke contacten tot een minimum moeten beperken en ze actief openbaar moeten maken. In antwoord op vragen van de SP-fractie schreef het college dat hier ‘zorgvuldig’ mee om zou gaan.

Driekwart jaar later blijkt hier weinig van terecht te zijn gekomen. De gemeenteraad heeft besloten om de gemeentelijke gedragscode niet aan te passen, laat woordvoerder Peter van der Graaf weten. Intern zijn er volgens hem wel gesprekken geweest over hoe om te gaan met contact met Philip Morris: ‘niet met alle 650 medewerkers maar met enkele tientallen ambtenaren, zoals juristen, beleidsmedewerkers en inkoop.’

Haar belofte om contacten met Philip Morris actief op haar website openbaar te maken, heeft de gemeente evenmin ingelost. De contacten vanaf tien januari 2018 – de datum van het tweede Wob-verzoek van Onderzoeksredactie Tabak – ontbreken. De woordvoerder zegt dat er sindsdien geen contacten meer zijn geweest maar dat kan niet kloppen: de gemeente heeft hoe dan ook met Philip Morris contact gehad over dat tweede Wob-verzoek, want dat is wettelijk verplicht. Zo blijft dus ook onduidelijk wat de gemeente en Philip Morris mogelijk hebben afgesproken over het vertrouwelijk houden van nieuwe documenten.

Kader richtlijnen VWS

Nederland heeft het FCTC-verdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie ondertekend. Volgens dat antilobbyverdrag en daarop gebaseerde richtlijnen van het ministerie van VWS moeten Nederlandse overheden hun contacten met de tabaksindustrie zo beperkt mogelijk houden en de verslagen daarvan (notulen, brieven, memo’s, mails, enzovoort) publiceren op hun website. Zo kunnen de burgers en de media controleren of de tabaksindustrie probeert het rookontmoedigings- en gezondheidsbeleid van de overheden te beïnvloeden. Volgens de richtlijnen is het de bedoeling dat gemeenten over dit alles een bepaling opnemen in hun interne gedragscode.

Gepubliceerd op de website Follow the Money, 21 juli 2018: https://www.ftm.nl/artikelen/philip-morris-bergen-op-zoom